Contents
I. Căn cứ làm phát sinh trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng
Căn cứ theo khoản 1 và khoản 3 Điều 584 Bộ luật Dân sự năm 2015, trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng sẽ phát sinh dựa trên những căn cứ sau:
“1. Người nào có hành vi xâm phạm tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm, uy tín, tài sản, quyền, lợi ích hợp pháp khác của người khác mà gây thiệt hại thì phải bồi thường, trừ trường hợp Bộ luật này, luật khác có liên quan quy định khác.
…
3. Trường hợp tài sản gây thiệt hại thì chủ sở hữu, người chiếm hữu tài sản phải chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại, trừ trường hợp thiệt hại phát sinh theo quy định tại khoản 2 Điều này.”
Tuy vậy căn cứ tại khoản 2 Điều 584 Bộ luật dân sự, người gây thiệt hại không phải chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng nếu có sự kiện bất khả kháng khi thực hiện hành vi.
II. Trách nhiệm thuộc về ai?
Tình huống cháy phòng trọ sẽ làm phát sinh trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng với tài sản bị hư hại là căn nhà, các vật dụng bên trong, có thể là con người và gây thiệt hại tới các căn nhà xung quanh. Căn cứ vào các điều kiện như lỗi của người thực hiện hành vi, mối quan hệ nhân quả giữa hành vi và hậu quả và hành vi đó có trái pháp luật hay không mà ta có thể chia thành các trường hợp như sau:
Trường hợp 1: Hậu quả xảy ra hoàn toàn do lỗi của bên thuê trọ
Trong trường hợp bên thuê trọ thực hiện hành vi dẫn tới hậu quả là cháy nhà thì dù là với lỗi cố ý (cố tình đốt nhà) hay vô ý (hút thuốc khiến tàn thuốc rơi vào vật dụng dễ cháy), bên thuê trọ sẽ phải chịu toàn bộ trách nhiệm bồi thường thiệt hại cho chủ phòng trọ và các nhà liền kề khác (nếu có).
Trường hợp 2: Hậu quả xảy ra hoàn toàn do lỗi của bên cho thuê trọ
Trong trường hợp hậu quả cháy nhà xảy ra do lỗi của bên cho thuê trọ, ví dụ như không đáp ứng tiêu chuẩn phòng cháy chữa cháy khi xây dựng thì người cho thuê trọ phải tự chịu trách nhiệm về hành vi của mình và không được bắt người thuê trọ phải bồi thường.
Trong trường hợp đám cháy gây thiệt hại cho người thuê trọ và những căn nhà liền kề khác thì chủ phòng trọ phải có trách nhiệm bồi thường.
Trường hợp 3: Hậu quả xảy ra do lỗi của cả hai bên thuê trọ và bên cho thuê trọ
Khi này, cả hai bên thuê trọ và bên cho thuê trọ phải chịu trách nhiệm bồi thường phần thiệt hại xảy ra tương ứng với lỗi của mình.
Trong trường hợp không thể xác định mức độ lỗi của mỗi bên, căn cứ theo Điều 587 Bộ luật Dân sự 2015: “… nếu không xác định được mức độ lỗi thì họ phải bồi thường thiệt hại theo phần bằng nhau.”
III. Những trường hợp người gây thiệt hại không phải chịu trách nhiệm
Căn cứ khoản 2 Điều 584 Bộ luật Dân sự 2015:
“2. Người gây thiệt hại không phải chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại trong trường hợp thiệt hại phát sinh là do sự kiện bất khả kháng hoặc hoàn toàn do lỗi của bên bị thiệt hại, trừ trường hợp có thỏa thuận khác hoặc luật có quy định khác.”
Theo đó, hai trường hợp mà người gây thiệt hại không phải chịu trách nhiệm là:
– Hậu quả xảy ra do sự kiện bất khả kháng.
– Người gây thiệt hại nhưng lỗi hoàn toàn là do bên bị thiệt hại.
Căn cứ theo Khoản 1 Điều 156 Bộ luật Dân sự 2015, sự kiện bất khả kháng là “ sự kiện xảy ra một cách khách quan không thể lường trước được và không thể khắc phục được mặc dù đã áp dụng mọi biện pháp cần thiết và khả năng cho phép”.
Trong cả hai trường hợp này, người gây thiệt hại không phải chịu trách nhiệm trừ trường hợp có thỏa thuận hoặc luật quy định khác.